Otofaji belki bir çoğumuzun ilk defa duyduğu bir kelime olabilir. Aslında otofaji, vücudumuzda düzenli olarak gerçekleşen, doğal ve yenileyici süreçtir. Aralıklı oruç diyeti gibi belirli süreler boyunca aç kalmayı içeren beslenme planlarına duyulan ilgi arttıkça otofajinin sağlıklı ve uzun yaşama katkıları daha çok konuşulmaya başlandı. Bizler de otofajinin ortaya çıkışı, faydaları ve vücutta doğal otofaji sürecinin başlatmanın yolları gibi bilgileri bu yazıda sizin için topladık.
Otofaji Nedir?
Otofaji, vücudunuzun hasarlı ve ölü hücrelerin temizlediği ve geri dönüştürdüğü süreci ismidir. Otofaji kelimesinin kökeni Yunanca iki kelimenin birleşiminden gelir; “öz” anlamına gelen “autos” ve “yemek” anlamına gelen “phagomai”. Bu birleşime göre otofajiye ‘kendini yemek’ de diyebiliriz.
Otofaji süreci, yemek yemediğimiz ve oruç tuttuğumuz dönemlerde meydana gelir. Örneğin, gün içinde yemek yemeden geçirdiğimiz en uzun zaman aralığı olan uyku sırasında ya da Ramazan’da ya da sağlık için tutulan oruç sırasında.
Otofajinin Aşamaları
Otofaji ortalama beş adımda gerçekleşmektedir; indüksiyon, genişleme, tamamlama, yapışma ve füzyon, degradasyon. Otofaji, aç kalma, kalori kısıtlaması, düşük karbonhidratlı beslenme ve egzersiz yoluyla tetiklenebilir.
Son araştırmalar, otofajinin önceden düşünülenden daha geniş bir fizyolojik rol oynadığını göstermiştir. Bunlar arasında açlığa adapte olma, hücre içi proteinleri ve organelleri temizleme, gelişimi destekleme, yaşlanma karşıtı mekanizmalar, mikroorganizmaların vücuttan uzaklaştırılması, hücre ölümü, tümörlerin baskılanması ve antijen sunumunun kolaylaştırılması yer almaktadır (Mizushima, 2005).
Otofajinin Faydaları ve Riskleri
Uzun Ömürlülük
Otofaji, reaktif oksijen türleri olarak bilinen serbest radikal ve toksinlerin birikimini ortadan kaldırarak vücudunuzu genç tutan mitokondriyal fonksiyonun korunmasında kritik bir rol oynar.
Fakat yaşlandıkça hücrelerin doğal otofaji gerçekleştirme yeteneği azalır ve bu da yaşlanma sürecine katkıda bulunur. Bu yüzden belirli periyotlarda otofajiyi tetiklemek, hücresel düzeyde yaşlanma ve yaşa bağlı sağlık sorunlarına karşı sağlığı destekler.
Kilo Kaybı
Otofajinin tek başına kilo kaybı sağladığını gösteren bir kanıt yoktur. Fakat otofaji, glukagon, insülin ve ghrelin gibi belirli hormonların düzeylerini de etkileyerek açlık hissinin azalmasını destekler. Azalan açlık sayesinde tüketilen kalori miktarının azaltılması ise kilo kaybını teşvik edebilir.
Otofajiyi destekleyen, aralık oruç programı gibi, oruç temelli bir beslenme yöntemi düzenli egzersiz ile desteklendiğinde, sağlıklı bir şekilde kilo vermeyi kolaylaştırabilir ve hızlandırabilir.
Kronik Hastalıkların Önlenmesi
2019’da Journal of Molecular Sciences dergisinde yayınlanan araştırma, otofajinin düzensizliği ve bir dizi kronik hastalık arasında bir bağlantı buldu. Bu hastalıklar arasında diyabet gibi metabolik hastalıklar, bazı kanser türleri, Parkinson hastalığı ve Alzheimer gibi nörodejeneratif bozukluklar yer alıyor. Bu yüzden otofajinin tetiklenmesi sonucu gerçekleşen hücresel düzeyde yenilenmenin, bu kronik hastalıkların önlenmesinde veya tedavisinde yararlı olabileceği düşünülüyor.
Bazı çalışmalar aşırı seviyede gerçekleşen otofajinin kalp hücrelerinde oluşacak bazı riskleri beraberinde getirebileceğini öneriyor.
Beyin Fonksiyonlarının Desteklenmesi
Otofaji üzerine yapılan azı araştırmalar, otofajinin beyin fonksiyonunda ve sinir hücreleri sağlığının korunmasında merkezi bir rol oynadığını gösterdi. Süresi üç yıl süren bir araştırma sonucu aralıklı oruç, hafif zihinsel problemleri olan olan yaşlı yetişkinlerde beyin fonksiyonlarının iyileşmesiyle ilişkilendirdi.
Otofaji Nasıl Uygulanır?
Aralıklı oruç ve ketojenik beslenme programı, otofajiyi tetikledikleri bilinen beslenme planları içerir. Yemek yeme ve oruç tutma sürelerinin 18:6, 16:8 ya da 5:2 metodu gibi değişiklik gösterdiği aralıklı orucun aynı zamanda kötü kolesterol seviyelerinde azalma, kan basıncı seviyelerini dengeleme ve vücuttaki iltihaplanmayı azaltma gibi bir dizi fayda sağladığı biliniyor. Eğer aralıklı oruç hakkında daha çok bilgi sahibi olmak ve sağlıklı tariflere ulaşmak isterseniz, TheLifeCo Aralıklı Oruç Rehberini ücretsiz olarak indirebilirsiniz.
Son yıllarda oldukça öne çıkan ketojenik beslenme veya diğer adıyla keto diyet, düşük karbonhidrat ve yüksek yağ alımına odaklanan tıbbi bir beslenme planıdır. Ketojenik diyet sırasında vücudunuzun enerji yakma şeklini değişir ve vücut enerji için karbonhidrat veya şeker yakmak yerine yağ yakar. Bu değişim otofajiyi tetikleyebilir.
Otofaji Diyeti ve Bilinmesi Gerekenler
Otofaji ve Açlık Arasındaki İlişki
Otofaji Hakkında Sıkça Sorulan Sorulan
Otofaji kaç saat aç kalınca başlar?
Kimler otofaji yapamaz?
Otofaji gerçekten işe yarıyor mu?
Otofajinin yaşlanma karşıtı etkileri, kilo verme, kronik hastalıklardan korunma gibi faydaları çeşitli araştırmalar ile kanıtlanmıştır.
72 saat bir şey yemezsek ne olur?
2 saat gibi uzun bir süre bireyde kas ve doku parçalanmasına yol açabilir. Bunun yanı sıra ciddi vitamin ve mineral kaybı, sindirim problemleri meydana gelebilir.
Vücut aç kalınca ilk ne yakar?
14 saat aç kalınca vücutta ne olur?
Vücudumuz enerji elde etmek için kaynak olarak depolanan yağları kullanmaya ve kendini onarmaya, hastalıklı olan hücre kalıntıları yok etmeye başlar.
Her gün otofaji yapılır mı?
Bu süreç bireyin sağlık durumuna, yağ ve kas oranlarına göre değişiklik gösterebilir. 3 günden fazla otofaji yapmak isterseniz, bu süreci doktorunuzla planlamanız sizin için daha sağlıklı olacaktır.
Otofaji gençleştirir mi?
Otofaji vücutta hasta ve hasarlı hücrelerin temizlenmesine ve hücre yenilenmesi katkıda bulunur.
Aç kalınca vücut kendini yeniler mi?
Otofaji vücutta hasta ve hasarlı hücrelerin temizlenmesine ve hücre yenilenmesi katkıda bulunur.
Otofajiyi kim buldu?
Otofaji vücutta hasta ve hasarlı hücrelerin temizlenmesine ve hücre yenilenmesi katkıda bulunur.
