Gizli şeker hastalığını duydunuz mu? Halk arasında gizli şeker olarak bilinen prediyabet, tip 2 diyabetin ön safhasıdır. Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri yapmadığı takdirde, prediyabeti olan yaklaşık 3 kişiden biri tip 2 diyabet hastası olma riski taşır. Bu yazıda gizli şekerin ne olduğu ve nasıl yönetileceği hakkında bilgiler bulacaksanız.
Gizli Şeker Nedir?
Gizli Şeker Belirtileri Nelerdir?
Gizli şeker (prediyabet) genellikle kendini ciddi belirtilerle göstermez. Bazı prediyabetli kişilerde, insülin direncinin bir işareti olan ‘akantozis nigrikans’ adı verilen durum görülmüştür. Akantozis nigrikans, koyu, kalın ve genellikle kadifemsi cilt lekelerinin oluşmasına sebep olur. Bu renk değişikliği genellikle dirseklerde, dizlerde, boyunda, koltuk altlarında ve eklemlerde görülür.
Prediyabet ile ilişkilenen diğer bir sendrom ise polikistik over (PCOS) sendromudur. Bazı doğum uzmanlarına göre polikistik over sendromlu kadınların yüzde 40’ında gizli şeker (prediyabet) gelişme riski vardır.
Prediyabet Tanısı Nasıl Konulur?
Prediyabet tanısı kan testi ile konulur. Bir doktorun talebi ile alınan kan tespit için laboratuvara gönderilir. Prediyabet tanısı için parmak ucu testi gibi glikoz seviyelerini ölçen cihazlar teşhis için kullanılmaz ve aşağıdaki testlerden biri uygulanır.
Hemoglobin A1C testi
A1C testi, son 3 aydaki ortalama kan şekeri seviyesini ölçer. Bu test herhangi bir zamanda yapılabilir ve teste aç girmeyi gerektirmez.
%5,7 ila %6,4’lük bir A1C değeri prediyabet tanısı için gerekli değerlerdir. Sonuçlardan emin olmak için ikinci bir A1C testi yapılabilir. A1C ne kadar yüksekse, prediyabetin tip 2 diyabete dönüşme riski o kadar yüksektir.
Açlık plazma glukoz testi
Açlık plazma glukoz (FPG) testi için en az 8 saat veya bir gece boyunca aç kalmayı gerektirir. 100 ila 125 mg/dL’lik bir kan şekeri seviyesi prediyabeti gösterir.
Oral glukoz tolerans testi
Oral glukoz tolerans testi (OGTT) de öncesinde aç kalmayı gerektiren bir testtir. Doktor, önce randevunun başında ve sonr şekerli bir içecek içtikten 2 saat sonra olmak üzere, kan şekeri seviyenizi iki kez kontrol eder. Kan şekeri seviyeniz 2 saat sonra 140 ila 199 mg/dL arasında ise, test prediyabeti gösterir.
Prediyabet Tehlikeli Mi?
Prediyabet, tip 2 diyabete yol açma ve uzun vadede kalp rahatsızlıkları sebep olma ihtimali yüzünden ciddiye alınması gereken bir sağlık durumudur. Eğer prediyabet tanısı aldıysanız, doktor kontrolünde sağlıklı yaşam değişikliklerine gitmenizi önemlidir.
Aşağıdaki belirtiler, özellikle prediyabet tanısı almış kişilerde, prediyabetin tip 2 diyabete ilerlediğini gösterebilir:
- Ağız kuruluğu ve artan susuzluk
- Artan idrara çıkma hissi (özellikle geceleri)
- Halsiz ve yorgunluk hissi
- Bulanık görme
- İyileşmeyen yaralar yada kesikler
- El ve ayaklarda karıncalanma
En doğru bilgi için doktor yönlendirmesiyle gerçekleşecek testlerden sonra öğrenebilirsiniz.
Prediyabet Tedavi Yöntemleri ve Yaşam Tarzı Önerileri
Prediyabet, aşağıda örneklenen yaşam tarzı değişiklikleri ile yaparak önlenebilir:
1. Kilo kaybı: Vücudunuzdaki insülinin daha iyi çalışmasına ve kan şekeri seviyenizi düşmesine yardımcı olur.
2. Düzenli fiziksel aktivite: İnsülininin daha iyi çalışmasını sağlar. Kan şekeri, kan basıncı ve kolesterol seviyenizi düşürmenize ve kilo yönetimine yardımcı olur.
3. Sağlıklı beslenme: Daha az doymuş yağ ve daha fazla sağlıklı yağ (fındık, avokado, zeytinyağı), taze meyve, sebze ve yüksek, lifli tam tahıllı yiyecekler prediyabeti önlemeyi ve yönetmeyi destekler.
4. Sigarasız yaşam: Sigara içmek insülin direncine neden olabilir ve kalp damar hastalığı riskini artırabilir.
5. Kan basıncı ve kolesterol kontrolü: Prediyabeti önlemek ve yönetmek için tansiyon ve kolesterol değerleri iyi yönetilmeli ve düzenli olarak kontrol edilmelidir.
6. Sağlıklı Yaşam Programları: Yukarıdaki maddelerde yer alan tüm sağlıklı yaşam değişikliklerini gerçekleştirmenizi sağlayacak bir sağlıklı yaşam programına katılabilirsiniz. Böylece uzmanlar eşliğinde beden ve zihin sağlığınızı artırabilir ve öğrendiğiniz alışkanlıkları kalıcı hale getirebilirsiniz. Diyabet tedavisi için bir sağlık programına katılarak:
– Kalıcı yaşam tarzı değişiklikleri yapmak için kişiselleştirilmiş bir planla ilerleyebilirsiniz.
– Sizin için ideal olan ağlıklı beslenme ve egzersiz rutinini oluşturabilirsiniz.
– Stresi nasıl yöneteceğinizi ve motivasyonunuzu nasıl koruyacağınızı öğrenebilirsiniz.
– Prediyabetin ilerlemesini önlerken, bu yolda karşılaştığınız sorunları bir doktor ve uzmanların rehberliğinde çözebilirsiniz.
Prediyabet Neden Oluşur?
Pankreas, yemek sırasında insülin adı verilen bir hormon salgılar. Böylece kandaki şeker hücrelere geçer ve bir enerji kaynağı görevi görür. İnsülin, kan şekeri seviyesini düşürmeye bu şekilde yardımcı olur.
Normal açlık kan şekeri seviyesi 99 mg/dL veya daha azdır, hipoglisemi (düşük kan şekeri) ise 70 mg/dL’nin altındadır.
Prediyabetiniz varsa, açlık kan şekeri seviyeleriniz 100 ila 125 mg/dL’ye yükselir. Açlık kan şekeri seviyeniz 125 mg/dL’nin üzerine çıktığında ise diyabet tanısı alırsınız.
Prediyabetin nedenleri tip 2 diyabetin nedenlerine benzerdir, ancak daha erken bir aşamadadırlar. Başlıca sebepleri şunlardır:
İnsülin direnci: İnsülin direnci, hücreleriniz insüline düzgün yanıt vermediğinde ortaya çıkar.
Metabolik bozukluklar: Metabolik bozukluklar, hem hipergliseminin (yüksek kan şekeri) hem de insülin direncinin kötüleşmesinin bir sonucudur.
Gizli Şeker ile Tip 2 Diyabet Arasındaki Fark Nedir?
Gizli şeker yani prediyabet, normalden yüksek bir kan şekeri seviyeniz olduğu anlamına gelir. Ancak diyabet tanısı olarak nitelendirilebilecek kadar yüksek değildir.
Tip 2 diyabet ise, insülin direnci (vücudun insüline tepki vermeyi bırakması) ve insülin eksikliğinin (vücudun yeterli insülin üretememesi) bir araya gelmesiyle oluşan bir diyabet türüdür.
Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri yapılmadığı takdirde, prediyabeti olan kişilerin tip 2 diyabet geliştirme riski çok daha yüksektir.
Prediyabet, tıpkı tip 2 diyabet gibi, yüksek kan şekeri seviyeleri yüzünden kalbinize, böbreğinize ve kan damarlarınıza uzun vadeli hasar verebilir.
Açlık Kan Şekeri Nedir?
Açlık kan şekeri tanımı, gece en az 8 saatlik açlık sonrası, sabah kan testi ile ölçülen glukoz düzeyini ifade eder.
Normal açlık kan şekeri seviyesi 99 mg/dL veya daha azdır. Hipoglisemi (düşük kan şekeri) ise 70 mg/dL’nin altındadır.
Tokluk Kan Şekeri Nedir?
Tokluk kan şekeri tanımı, yemekten 2 saat sonra kan testi ile ölçülen glukoz düzeyini ifade eder.
Yemek sonrası kan şekeri seviyenizi ölçmek, vücudunuzun yediğiniz yiyeceklere verdiği tepkileri anlamanıza yardımcı olabilir.
Normal tokluk kan şekeri seviyesi diyabet tanısı konulmamış kişiler için 140 mg/dLd veya daha azdır. Diyabetli kişiler için 180 mg/dL’den azdır.
Gizli Şeker Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Gizli şeker tedavi edilmezse, tip 2 diyabet ve aşağıdaki gibi diğer rahatsızlıklara dönüşebilir:
- Kalp hastalığı ve felç
- Sinir, böbrek ya da göz hasarı
- Zayıf kan akışının amputasyona yol açabileceği ayak hasarı
- Cilt enfeksiyonları
- İşitme sorunları
- Alzheimer hastalığı
Prediyabet uzun vadeli yaşam tarzı değişiklikleriyle tersine çevrilebileceğini unutmayın. Diyabete yönelik sağlıklı yaşam programları hakkında bilgi almak için tıklayın.
